Hoogleraar innovatie en regionaal bestuur Marcel Boogers van de Universiteit Twente maakt zich zorgen over het beperkte budget van lokale partijen. “Steeds meer complexe taken zijn op het bordje van de gemeenten komen te liggen. Dat vraagt heel veel van raadsleden. Daar hebben raadsleden ook wat ondersteuning bij nodig en dat kost geld.”
Tot die conclusie kwam de commissie-Veling ook al, toen die in 2017 in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken de Wet financiering politieke partijen evalueerde. De groep experts adviseert om alle partijen met ten minste één zetel in de gemeenteraad subsidie te geven, omdat essentiële functies van de representatieve democratie anders niet “op een behoorlijke manier” uit te voeren zijn.
Het is niet alleen een praktisch probleem, zegt Boogers. De hoogleraar vindt het ontbreken van subsidie voor lokale partijen ook riskant. “Het risico is dat je ze min of meer in de armen drijft van het lokale bedrijfsleven, dat best bereid is om invloed te kopen en die partijen met donaties fors te financieren.”
Giftenreglement
Lijsttrekker David Schalken-den Hartog van Beter voor Dordt maakt zich daar ook zorgen over. “Stel dat een rijke ondernemer uit Dordrecht een groot bedrag schenkt en ik vervolgens moet stemmen over iets dat hem of haar direct raakt, dan maakt dat het werk heel ingewikkeld.”
Giften van 4500 euro of meer aan landelijke partijen zijn openbaar, wat het kopen van invloed bemoeilijkt. Voor lokale partijen zijn de regels minder streng. Zij moeten een giftenreglement hebben waarin staat op welke manier zij giften openbaar maken, maar de partijen mogen zelf kiezen vanaf welke hoogte zij een bedrag als gift beschouwen.
Transparantie
Iedereen is uiteindelijk gebaat bij een goed en professioneel gemeentebestuur, vindt Schalken-den Hartog. “In ieder geval moet het speelveld gelijker, ook financieel.” Toch neemt zijn partij geen giften aan “om zelfs de schijn van belangenverstrengeling te voorkomen”. “Maar dat doet niet elke partij op deze manier.”
“Transparantie is een kernwaarde van de democratie”, stelt de commissie-Veling. Daarom willen de experts niet alleen subsidie toekennen aan alle politieke partijen met minstens één zetel, maar ook transparantie-eisen stellen aan alle gekozen politieke partijen. Volgende week spreekt de Tweede Kamer over de toekomst van financiering van politieke partijen.