“Het Joodse volk heeft het exclusieve en onvervreemdbare recht op al het land van Israël.” Dit stond in een informeel document waarin de nieuwe Israëlische regering haar prioriteiten en voornemens kenbaar maakte. De toon van de nieuwe regering is gezet: Palestina bestaat niet en er is geen ruimte voor een Palestijnse staat.
“Problematisch”, noemt Erella Grassiani de nieuwe regering, die vlak voor de jaarwisseling aantrad. Grassiani is als antropoloog verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. “Er zitten ministers op heel belangrijke posten die uit heel extremistische hoek komen.”
De zesde regering van premier Benjamin Netanyahu, die nog een corruptiezaak boven het hoofd heeft hangen, gaat de boeken in als de meest rechtse in de geschiedenis van Israël. In het kabinet zitten ministers die in het verleden homofobe of andere extremistische uitspraken hebben gedaan. Ook zijn er bewindspersonen die een criminele achtergrond hebben, bijvoorbeeld vanwege corruptie.
Het Israëlisch-Palestijns conflict in een notendop
- Israël veroverde in 1967 de Westelijke Jordaanoever, Oost-Jeruzalem en de Gazastrook.
- Sindsdien houdt het land die gebieden bezet, terwijl sommige delen Palestijns zelfbestuur kennen.
- Israël probeert de bezette gebieden ‘stil’ te annexeren door er Israëlische nederzettingen te stichten.
- In de jaren negentig leek het er even op dat middels de Oslo-akkoorden toenadering tussen beide partijen kwam, maar tot vrede kwam het nooit.
- Sindsdien laaide het geweld regelmatig op. De recentste uitbarsting daarvan was in mei 2021, toen de Palestijnse terreurorganisatie Hamas en Israël elkaar bestookten met raketten.
‘Netanyahu was bereid om alles te doen om aan de macht te komen’
Een van de beruchtste bewindslieden is Itamar Ben-Gvir. Hij is als minister van Binnenlandse Veiligheid onder meer verantwoordelijk voor de Israëlische politie. Hij staat bekend vanwege zijn geflirt met gewelddadig extremisme. Hij bedreigde in 1995 premier Yitzhak Rabin, die betrokken was bij vredesonderhandelingen met Palestijnen, enkele weken voordat Rabin werd vermoord. Ook bewonderde hij de Joodse terrorist Baruch Goldstein, die 29 Palestijnen vermoordde bij een aanslag in Hebron.
Ben-Gvir wist in de eerste maand van de nieuwe regering al voor ophef te zorgen. Dat deed hij door een provocerend bezoek te brengen aan de Tempelberg in Jeruzalem, waar de heilige islamitische Al Aqsamoskee staat.
“Dit zijn echt partijen die voorheen not done waren, waar zelfs Netanyahu niet mee in zee ging”, zegt Thomas van Gool. Hij is verbonden aan vredesorganisatie PAX, die kritisch is op mensenrechtenschendingen door zowel de Israëlische regering als de Palestijnse Autoriteit. “Nu zie je dat het hele electoraat naar rechts is opgeschoven en dat dus dit soort partijen ineens ook in de regering kunnen komen.”
Dat premier Benjamin Netanyahu – die zelf niet als radicaal-rechtse politicus bekendstaat – met radicaal-rechts moet regeren, zegt volgens Van Gool en Grassiani vooral iets over hemzelf. “Hij is wanhopig en bereid om alles te doen om aan de macht te blijven”, zegt Grassiani. In ruil voor vrijspraak in zijn corruptiezaak zit hij nu in de tang van radicaal-rechts, schrijft het Amerikaanse United States Institute of Peace.
Wat de nieuwe regering betreft bestaat Palestina niet
Daardoor zit Netanyahu in een lastige spagaat, bijvoorbeeld met betrekking tot Palestina. Van Gool: “Je ziet in de regering eigenlijk twee kampen: aan de ene kant het Ben-Gvir-kamp, dat heel erg aan het escaleren is en provocerende uitspraken doet. Aan de andere kant staat Netanyahu, die tot rust oproept. Waarschijnlijk onder druk van de Verenigde Staten, die Netanyahu lijkt te vragen om mensenrechten te respecteren.”
Toch is de kans groot dat de koers van de regering anti-Palestijns blijft. “In het coalitieakkoord wordt gesproken over het uitbreiden van nederzettingen”, zegt Van Gool. Dat zijn door Israël bezette gebieden op de Westelijke Jordaanoever, die internationaal als Palestijns grondgebied worden erkend. “Ook wordt er in informele sfeer (dus niet in het regeringsakkoord, red.) gesproken over officiële annexatie”, zegt Van Gool.
‘Er vallen nu bijna dagelijks doden’
“Palestina bestaat volgens haar niet”, zegt Grassiani over het standpunt van de regering over het Palestijnse verlangen naar een eigen staat. “In principe wil de regering, zeker onder deze notoire ministers, nederzettingen uitbreiden en zo min mogelijk plaats overlaten voor Palestijnen.” Zo wil Israël langzaam de Palestijnse Gebieden annexeren.
Afgelopen week opende een Palestijn het vuur op Joden in een synagoge in Jeruzalem, met zeven doden tot gevolg. Dat deed hij een dag nadat Israëlische strijdkrachten een Palestijns vluchtelingenkamp waren binnengevallen, waarbij tien doden vielen.
Die dynamiek zal onder de nieuwe regering intensiveren, verwacht Grassiani. “Je leest nauwelijks in media dat er nu bijna dagelijks doden vallen. Er vallen zoveel doden in de bezette gebieden, dat Palestijnen zich daar niet bij zullen neerleggen. En dan kan het weleens verder uit de hand lopen.”