Al bijna twee jaar lang bezetten klimaatactivisten het Duitse dorpje Lützerath. Vanaf dinsdag moeten ze weg, maar dat gaat tot nu toe niet zonder slag of stoot. Dit is hoe het bruinkooldorp van een rustig gehucht veranderde in het middelpunt van klimaatactivisme.
Duitsland besloot Lützerath af te gaan breken zodat de bruinkoolmijn van energiereus RWE kan uitbreiden. Onder het dorpje, dat ongeveer tussen Roermond en Düsseldorf ligt, bevindt zich namelijk nog meer bruinkool. Die fossiele brandstof wordt onder meer gebruikt bij het opwekken van energie. Hoewel de kolencentrales in Duitsland per 2030 dicht moeten, mag de sloop van Lützerath nog wel doorgaan.
De klimaatactivisten vinden dat dit in strijd is met de Duitse wetten die het klimaat moeten beschermen. Ze vinden het onnodig om de grond onder Lützerath nu nog uit te graven om de bruinkool te winnen.
Ook andere dorpjes hebben in het verleden moeten wijken voor de winning van de vervuilende grondstof. Zo doet de bezetting van Lützerath denken aan de actie rond Hambach, dat ook bij het terrein van RWE ligt. Die jarenlange bezetting werd in oktober 2018 beëindigd.
De bezetting van Lützerath is begonnen op het boerenerf van een van de laatste ‘oorspronkelijke’ bewoners. Terwijl de ongeveer tachtig inwoners van het dorpje vertrokken, werden kleinere acties zoals wandelingen en demonstraties gehouden.
Maar in 2020 besloot boer Eckardt Heukamp zijn erf open te stellen voor de klimaatactivisten. De man heeft zich jarenlang verzet tegen de uitbreiding van de steenkoolmijn. Tevergeefs, want in april vorig jaar moest ook ‘de laatste boer van Lützerath’ zijn grond verkopen. Hij gaf aan een adempauze nodig te hebben. “Mijn huis is geen pion voor rechtbanken en politici die hun verantwoordelijkheid voor klimaatbescherming willen ontlopen”, citeert vakblad Agrarheute de boer.
De groep actievoerders in Lützerath is inmiddels gegroeid tot zo’n tweeduizend mensen. En met de ontruiming in het verschiet blijft die groep groeien. Ook vanuit Nederland zijn klimaatactivisten richting het Duitse dorpje gegaan.
Ella is een van de Nederlandse actievoerders en is sinds “een dag of drie, vier” in het dorp. “Het is een heel bizarre plek”, zegt ze. “De kolenmijn is echt heel groot, en het dorpje staat op de afgrond van de mijn. Het besef dat dit wordt weggevaagd om nog meer kolen uit de grond te halen… Het is heel mooi om te zien dat mensen proberen een alternatieve gemeenschap op te bouwen.”
Lützerath heeft inmiddels meer weg heeft van een fort, schrijven Duitse media. Volgens Ella staan er nog ongeveer tien boerderijen en schuren die zijn gekraakt. “Daarnaast is er een soort huttendorp; houten huisjes die mensen hebben gebouwd en boomhutten. Er slapen ook mensen in tenten.”
Zondagmiddag wordt er nog volop gebouwd. Ook nieuwsgierige bezoekers helpen daar volgens de Nederlandse aan mee.
De bezetting van het dorp krijgt veel aandacht en daarmee lijken de activisten een deel van hun doelen te hebben behaald. Zo hebben bekende personen, onder wie Greta Thunberg, zich uitgesproken over het dorp en wordt er ook binnen de Duitse politiek over gediscussieerd.
Politici wijzen erop dat dit onderdeel is van de afspraken die met RWE zijn gemaakt. “RWE heeft het recht om de steenkool te gebruiken onder Lützerath en in een rechtsstaat moeten we dat accepteren”, zegt deelstaatvoorzitter van Noordrijn-Westfalen Tim Achtermeyer tegen Tagesspiegel.
Feit is dat de bezetting illegaal is. Daarom wordt het dorp vanaf deze week ontruimd. De klimaatactivisten probeerden dit te voorkomen door meerdere rechtszaken aan te spannen, maar de ontruiming mag van de rechters gewoon doorgaan. Maandag besluit de rechtbank in Münster over de recentste rechtszaak. Ook die rechter gaat het waarschijnlijk eens zijn met de ontruiming.
Kortom: vele ogen zijn de komende tijd op Lützerath gericht. Komt er een – zoals sommige media het noemen – ‘slag om Lützerath’? De ontruiming van Hambach in 2018 verliep ook niet zonder slag of stoot. Ook in Lützerath was er soms al onrust tussen de politie en de klimaatactivisten.
De actievoerders hebben nu nog meer mensen opgeroepen om naar het gebied te komen. “Zelfs als het de politie lukt om Lützerath te ontruimen, zijn jullie dringend ter plaatse nodig”, valt te lezen op de website van actiegroep Lützerath lebt! (‘Lützerath leeft’). Zo bereiden de activisten zich voor met onder meer blokkades, die de sloopmachines moeten tegenhouden.
De Duitse politie pakt het ook groots aan, met ongeveer tweeduizend agenten. Volgens Der Spiegel komen de agenten vanuit het hele land en nemen ze waterkanonnen, honden en paarden mee.