Met hulp van duizenden vrijwilligers hebben archeologen en studenten van de Universiteit Leiden hoogstwaarschijnlijk meer dan duizend grafheuvels uit de prehistorie ontdekt op de Veluwe en de Utrechtse Heuvelrug.
Wat is een grafheuvel?
- De grafheuvels zijn tussen 3000 en 500 voor Christus aangelegd.
- Onder de heuvel werd vaak één iemand begraven. Later werden daar andere doden bij gelegd. Soms gebeurde dat pas duizend jaar later.
- De grafheuvels hebben veel weg van hunebedden. Alleen zijn grafheuvels veel minder zichtbaar en dus onbekender.
- Gemiddeld is een grafheuvel 1 meter hoog.
Daarnaast zijn ongeveer negenhonderd plekken gevonden waar destijds houtskool werd verbrand. Ook hebben onderzoekers 36 vierkante kilometer aan prehistorische akkers uit 1100-200 voor Christus gevonden en zijn talloze oude karrensporen ontdekt. De vondsten bewijzen dat het gebied in de prehistorie veel intensiever werd bewoond dan tot nu toe bekend was, zegt de Universiteit Leiden.
De vondsten zijn het resultaat van het project Erfgoed Gezocht van de Universiteit Leiden, Erfgoed Gelderland en Landschap Erfgoed Utrecht. Voor het project is de hulp van ruim 6.500 zogenoemde burgerwetenschappers ingeroepen.
Burgerwetenschappers zijn vrijwilligers die academici meehelpen om data te verzamelen of te rangschikken. In natuuronderzoeken is het gebruik van burgerwetenschap al heel bekend. In de Nederlandse archeologie is de burgerhulp nu voor het eerst gebruikt. Zonder die hulp had het volgens de projectleiders wel tien jaar kunnen duren om alle vindplaatsen te ontdekken.
Thuis speuren naar grafheuvels
De burgerwetenschappers speurden thuis speciale hoogtekaarten van de Veluwe en Het Utrechts Landschap af om mogelijke archeologische objecten te ontdekken. Dat leidde tot duizenden vondsten, aldus de projectleiders.
Ruim driehonderd plekken werden steekproefsgewijs nader onderzocht en dat leverde tachtig tot dan toe onontdekte grafheuvels op. Op basis van die steekproef is een inschatting gemaakt van het aantal grafheuvels op plekken die nog niet gecontroleerd zijn. Volgens die berekening is de kans heel groot dat in totaal op zo’n 1.250 plekken daadwerkelijk grafheuvels zijn, stelt Erfgoed Gezocht.
Volgens Quentin Bourgeois, universitair hoofddocent in Leiden, heeft het project “onze kijk op de prehistorie ingrijpend veranderd.”
Het project heeft de Europese cultuurprijs Europa Nostra 2022 gewonnen, de belangrijkste Europese onderscheiding op het gebied van cultureel erfgoed. De prijs wordt donderdag uitgereikt.