Directeur KRO-NCRV wil Ongehoord Nederland per direct uit het bestel: „Dit is pure journalistieke bagger”

Eigenlijk wil omroepdirecteur Peter Kuipers het deze woensdag over zijn eigen club hebben, de KRO-NCRV. Wie afstemt op de programma’s van deze fusieomroep kan zien: de omroep – met ruim 400.000 leden – heeft sinds begin september een nieuwe identiteit. Het logo – een cirkel opgebouwd uit drie kleuren – gaat gepaard met een nieuw verhaal.

De directeur vroeg twee jaar lang aan vriend en vijand: waarom geeft de samenleving ons ieder jaar ruim 80 miljoen euro? Verdienen we dat eigenlijk wel? Uiteindelijk kwam Kuipers uit bij drie kernwoorden: de KRO-NCRV staat voor een wereld die eerlijker, groener en liever kan. De slogan: ‘Maak morgen mee’. „Daarmee blijven we in onze honderd jaar oude christelijk-sociale traditie, maar laten we zien ook op de toekomst gericht te zijn.” Zegt dat zijn leden wel iets? „Soms niet meteen, maar als ik hen vertel dat het ons om hun kinderen en kleinkinderen te doen is, dan altijd.”

Maar terwijl hij uit de doeken doet hoe deze termen in de programmering terugkeren, sijpelt de actualiteit binnen. Want sinds de uitzending van middagprogramma Ongehoord Nieuws, op donderdag 15 september, gaat het in Hilversum vrijwel nergens anders meer over. Presentator Raisa Blommestijn liet zich op provocerende wijze uit over vermeende „blancofobie” die het onmogelijk zou maken „omgekeerd racisme” bespreekbaar te maken. Het geweld in de vertoonde video’s die haar betoog moesten ondersteunen bleek in geen van de vier gevallen een racistisch motief te hebben. „Dat bleek uit onderzoek van ons programma Pointer”, vertelt de directeur trots.

Statements, geen consequenties

Blommestijn bediende zich in haar tirade meermaals van het n-woord en werd daarbij niet weersproken door haar gasten, Kamerlid Pepijn van Houwelingen (FvD) en hoogleraar Paul Cliteur (Universiteit Leiden).

De uitzending leidde al snel tot een serie veroordelende statements, zo sprak de NPO over een grens die zou zijn bereikt. Toch bleef de uitzending vooralsnog zonder consequenties.

Staatssecretaris Gunay Uslu (D66, Media) drong aan op een uitspraak van het Commissariaat voor de Media (CvdM) en de Ombudsman van de NPO, die aan het eind van het vorig weekend meldde al bijna 1.700 klachten te hebben ontvangen. Op advies van deze instanties zou zij een tweede sanctie tegen de omroep kunnen uitvaardigen en uiteindelijk de zendconcessie kunnen intrekken.

Deze omroep brengt de NPO schade toe

Ook Kuipers was in alle staten bij het zien van de uitzending. En sindsdien is het blijven malen in zijn hoofd. Hij roept de staatssecretaris nu op niet langer te wachten en de zendmachtiging van de aspirant-omroep met onmiddelijke ingang in te trekken. „Wat nu nodig is, is waar het bij de entree van Ongehoord Nederland aan ontbrak: bestuurlijke moed, bij het ministerie en de leiding van de publieke omroep. We kunnen wel wachten tot er wéér een rapport komt, excuses en rectificaties eisen of met nóg een sanctie komen. Maar als we eerlijk zijn, dan weten we genoeg.”

Ook hijzelf is er ingetuind, geeft hij toe. „Minister Slob, de NPO, maar ook wij als collega-directeuren dachten: met twee indringende gesprekken vooraf en een handtekening van directeur Karskens onder de journalistieke code durven we het wel aan. Maar uit niets blijkt de intentie om zich aan afspraken te houden. Daarmee brengt deze omroep de NPO schade toe.”

Na de gewraakte uitzending van 15 september appte Kuipers zijn collega-omroepbaas Karskens. „Dit is geen opinie, zei ik hem, dit is journalistieke bagger. Pure bagger.” Hij sloot zich vervolgens aan bij de verontwaardigde statements van zijn collega-directeuren. „Maar het kan niet bij woorden van afkeuring alleen blijven, waarna we weer overgaan tot de orde van de dag. Zo gaat het binnen eigen onze organisatie ook: als een medewerker hier de regels overtreedt roep ik hem bij me en krijgt hij eerst een vorstelijke vermaning. Doet iemand dat nog eens dan volgt een schorsing.”

Burgers in de knel

KRO-NCRV is de eerste omroep die zich uitspreekt voor een direct vertrek van ON uit het bestel. Roept hij zijn collega’s hiermee op zich achter hem te scharen? „Dat is aan hen zelf, die afweging kan ik niet voor hen maken. ” Arnold Karskens reageerde deze woensdag niet op een verzoek om commentaar van NRC.

Overigens, benadrukt Kuipers, als het van een vertrek uit het bestel komt stemt hem dat niet vrolijk. „Ik had gehoopt dat Ongehoord Nederland een succes zou worden. Dat zou betekenen dat we als NPO eindelijk een doelgroep zouden bereiken die we nu maar niet weten te bereiken.”

KRO-NCRV probeert dat overigens wel. De ‘ongehoorde’ burger heet bij zijn omroep ‘de burger in de knel’. „Onze journalistieke tak heeft daar een speerpunt van gemaakt. Zo zitten we momenteel met een pop-up-redactie drie wekenlang in Almelo. Daarna gaan we naar Heerlen.”

Het blijkt een persoonlijke kwestie voor de gewezen TROS-directeur. „Als iemand die van oorsprong van het Friese platteland komt heb ik wel iets met boeren en hun levenswijze. Ik begrijp ze best. Tegelijk zie ik ook: het zal anders moeten met de landbouw. Maar daar moeten we samen heen. Dat doen we bijvoorbeeld door kijkers van ons best bekeken programma Boer zoekt Vrouw te verleiden ook naar BinnensteBuiten te kijken, over duurzaam leven.”

Als Ongehoord Nederland uit het bestel is moet het bestel worden hervormd, zodat er straks niet wéér nieuwe omroepen klaar staan om mee te doen. Kuipers is er niet gerust op: „Na één rapport en twee adviezen daarover heeft de staatssecretaris deze zomer alweer een nieuw rapport over nieuwe toelatingscriteria besteld. Daarna moeten beide Kamers er weer wat over vinden. Voor je het weet zijn we weer te laat en moeten we nog eens vijf jaar wachten. Terwijl: het bestel zit gewoon vol. Het moet hier wel bestuurbaar blijven.”